Van 1 tot en met 19 juli 1903 reed het peloton de allereerste Tour de France. Zes etappes, samen 2.428 kilometer, met nachten doorrijden en controleposten onderweg. De gemiddelde snelheid bedroeg 25,678 km/u. Er startten 60 renners, 21 haalden de finish. De route ging met de klok mee, van Montgeron bij Parijs naar Ville-d’Avray bij Parijs, via Lyon, Marseille, Toulouse, Bordeaux en Nantes.

Bron: Wikimedia Commons. Vincedchart | Own work

Tour de France 1903 georganiseerd door L’Auto

In 1903 waren er in Frankrijk twee concurrerende sporttijdschriften, L’Auto Vélo en Le Vélo. L’Auto Vélo had 20.000 abonnementhouders maar het concurrerende blad Le Vélo had er 80.000. Le Vélo was tevens sponsor van de wielerklassiekers Parijs-Brest-Parijs en Bordeaux-Parijs. Het blad Le Vélo won een rechtszaak over merkenrecht van L’Auto Vélo. Hierdoor moest L’Auto Vélo van de rechter het woord Vélo uit de naam van het blad schrappen. Het blad ging dus verder als “L’Auto”. Daarop zon de hoofdredacteur Desgrange op revange in de vorm van een publiciteitsstunt. Desgrange bedacht een actie om de verkoop van zijn tijdschrift te verhogen: De eerste Tour de France in 1903 georganiseerd door L’Auto werd een feit.

Henri Desgrange (1865-1940) was zelf bekend als goede baanwielrenner, de eerste Franse kampioen op de weg en de eerste werelduurrecordhouder aller tijden (35.325 km in 1893). Desgrange kondigde samen met zijn collega Géo Lefèvre de eerste Tour de France aan in januari 1903.

Henri Desgrange en Géo Lefèvre planden als redacteurs van L’Auto een ronde door Frankrijk, met lange ritten en rustdagen tussendoor. De animo viel aanvankelijk tegen. De organisatie verschoof de start naar juli en verhoogde het prijzengeld. Vervolgens schreven 79 coureurs in, waarvan er op 1 juli 1903 ook 60 echt kwamen opdagen. Vanaf het café Au Réveil Matin in Montgeron vertrokken de renners voor een onbekende lijdensweg. Hoewel de totaalafstand van de Ronde van Frankrijk met 2.428 km weinig afweek van de huidige afstand waren er in het begin nog maar 6 etappes. Tussen elke etappe zaten enkele rustdagen. Maar de de etappes waren erg lang. De etappes varieerden in lengte van 268 km tot 471 kilometer. ’s Nachts koersten de renners gewoon door. Dat leidde in 1903 en de volgende jaren tot veel tumult onder omwonenden die vonden dat hun nachtrust verstoord werd. Maar de Tour trok vele toeschouwers en werd in het hele land op de voet gevolgd. De leider droeg nog geen gele trui, maar een groene armband,

Garin neemt initiatief en laat niet meer los

De favorieten waren Maurice Garin en Hippolyte Aucouturier. Garin won meteen de openingsrit naar Lyon en pakte de groene leidersarmband. Aucouturier kreeg maagkrampen en stapte af. Door het reglement mocht hij latere etappes wel starten, maar niet meer voor het klassement. In Lyon Marseille en Marseille Toulouse toonde hij zijn snelheid met etappezeges. Maar Garin heerste in het klassement.

Ind e viedre rit was de Zwitser Charles Laeser de eerste buitenlander die een Touretappe won. Omdat de rit in twee starts vertrok, gold de snelste rijtijd over het hele traject, niet de volgorde over de streep. In de vijfde etappe zette Garin weer orde op zaken. Hij won in Bordeaux Nantes, vergrootte zijn marge en nodigde het peloton uit om voor plek twee te sprinten. De slotrit van Nantes naar de rand van Parijs was de langste. Garin rondde zijn meesterstuk af, het verschil met nummer twee Lucien Pothier liep op tot bijna drie uur. Een recordmarge die nooit meer is geëvenaard.

Maurice Garin

De kleine schoorsteenveger reed als een metronoom. Hij beheerste het vak, at op tijd, spaarde op de juiste momenten en reed in de wind als het moest. Hij won vier etappes en hield het klassement met ijzeren vuist in handen. Zijn souplesse in de nacht, zijn ritme op lange rechte wegen en zijn gevoel voor koers maakten het verschil. Met het prijzengeld kocht Garin later een benzinestation. De Tour maakte van hem een nationale held.

Hippolyte Aucouturier

Aucouturier was snel en strijdlustig. Hij viel uit in de eerste rit, maar kwam terug als etappejager. In Lyon Marseille en Marseille Toulouse sprintte hij naar de zege. Zijn naam bleef ook kleven aan de strenge regels. De jury haalde hem in de vierde rit uit koers door slipstreamen achter een auto. Zijn snelheid was onmiskenbaar, zijn Tour bleef broos.

De nacht, de col en de controlepost

De renners reden door de nacht, met karige verlichting en grindwegen. In de eerste rit lag de Col du Pin-Bouchain op de route, in de tweede rit de Col de la République. Aan controleposten stempelden officials de kaartjes af.  Jean Fischer werd beboet voor het volgen van een auto.

De sprint in Nantes leidde tot een conflict

In de etappe Bordeaux – Nantes ging Garin voor de ritzege. Volgens kranten vroeg hij het groepje waarin Fernand Augereau  zatom hem te laten winnen. Fernand Augereau weigerde dat. De spanningen liepen op. Bij de piste in Nantes kwamen ze samen met Lucien Pothier aan. Garin won. De kranten meldden een sappig verhaal waarin Maurice Garin en Lucien Pothier volgens Jean-Baptiste Augereau hem herhaaldelijk de pas afsneden, hinderden en uiteindelijk van de weg duwden. Daardoor zou hij ten val zijn gekomen of moest afstappen, en verloor hij aansluiting met de kopgroep.

Wist je dat…?

• De leider in 1903 een groene armband droeg, de gele trui verscheen pas in 1919?
• De margin van Garin, bijna drie uur, de grootste is in de Tourgeschiedenis?
• Renners die uitvielen opnieuw een volgende etappe mochten starten, maar niet voor het klassement?
• L’Auto zijn oplage tijdens en na de Tour meer dan verdubbelde, de Tour redde de krant?
• De finish lag in Ville-d’Avray, waarna de renners naar het Parc des Princes reden voor ereronden?

Etappes en verloop

• 1 juli 1903: Parijs → Lyon (467 km): De eerste etappe was meteen erg lang. Maurice Garin won deze etappe, waarmee hij direct een sterke positie innam. Het tempo lag laag vanwege de grote afstanden, maar het was nog altijd een zware opgave.
• 5 juli 1903: Lyon → Marseille (374 km): Maurice Garin won ook de tweede etappe. Garin verstevigde zijn leiderspositie en bouwde meer voorsprong op.
• 8 juli 1903: Marseille → Toulouse (423 km): Wederom won Maurice Garin. Hij breidde zijn voorsprong verder uit. Hij domineerde de race.
• 12 juli 1903: Toulouse → Bordeaux (268 km): Garin bleef sterk en won ook deze etappe. Zijn voorsprong op de concurrentie werd steeds groter.
• 15 juli 1903: Bordeaux → Nantes (425 km): Het werd bijna saai. Garin won opnieuw. De race was feitelijk al beslist door zijn overwicht.
• 19 juli 1903: Nantes → Parijs (471 km): De laatste etappe werd ook gewonnen door Garin. Hij finishte met een aanzienlijke voorsprong en werd de eerste winnaar van de Tour de France.

Succesvolle marketingstunt L’Auto

De eerste Tour was rauw en heroïsch. Lange nachten, weinig regels, veel lef. De Tour de France 1903 was een race van zware lange afstanden, waar de Fransman Maurice Garin vrijwel van begin tot eind de leiding had en met groot overwicht won. De wedstrijd markeerde het begin van de legendarische wielerronde die we vandaag kennen.

Garin zette de toon met controle en klasse. Aucouturier kleurde de sprints, Laeser schreef een Zwitserse primeur. De Tour bewees zijn kracht als verhaal en als strijd. Frankrijk kreeg een nieuwe mythe, de wielersport kreeg haar grootste podium. En L’Auto kreeg precies wat het zocht, een koers die harten won en kranten vlogen over de toonbank.

De oplage van L’Auto groeide tijdens de eerste Tour de France al snel tot 130.000 abonnees.  De Tour de France is daardoor een van de beste marketingacties aller tijden. Het tijdschrift Le Vélo werd in 1904 opgeheven.  L’Auto werd later omgedoopt in L’Equipe. Bekend is dat de kleur van dit blad geel is en daar zou vanaf 1919 ook de gele leiderstrui van de Tour de France vandaan komen.