De 10e Tour de France begon op 30 juni 1912 en eindigde op 28 juli. De renners reden de Tour de France  1912 weer 15 etappes en legden samen 5.289 kilometer af. Dat is bijna net zo ver als van Amsterdam naar Caïro en weer terug! Er deden 131 renners mee, maar slechts 41 haalden de finish in Parijs. Deze ronde van Frankrijk staat bekend om de winnaar op punten die niet het snelste was.

Hoe kon je de Tour de France 1912 winnen?

In 1912 werd de Tour beslist met een puntensysteem. Dat werkte zo:

• De winnaar van een etappe kreeg 1 punt
• De tweede kreeg 2 punten
• En zo verder, tot de laatste renner

Wie aan het eind van de Tour de minste punten had, won. Dit systeem zorgde ervoor dat tactiek en teamwerk belangrijker waren dan snelheid. Dat leidde deze Tour de France tot een winnaar op punten die niet het snelste was

Verloop Tour de France 1912

De Tour van 1912 draaide om twee renners. Lucien Petit-Breton was misschien wel favoriet maar de tweevoudig Tourwinnaar moest opgeven na een botsing met een koe. Dieren op de weg waren in die tijd een serieus gevaar. Wegen waren vaak onverhard en slecht afgezet. Maar de Tour ging uiteindelijk tussen Odiel Defraye en Eugène Christophe.

Eerste Belgische Tour de France winnaar op punten die niet het snelste was

De Belg Odiel Defraye reed voor het sterke team Alcyon. Hij won vier etappes en eindigde vaak bij de eerste tien. Zijn ploeggenoten hielpen hem slim: ze reden in dienst van hem, hielden concurrenten tegen en deden kopwerk voor hem. Dankzij deze teamtactiek verzamelde Defraye weinig punten. En wie de minste punten had kon winnen!

Eugène Christophe: De tijdsnelste

De Fransman Eugène Christophe was misschien wel de beste renner van die Tour. Hij won drie zware bergetappes op rij, waaronder de rit naar Grenoble van 315 kilometer. Vaak reed hij solo, zonder hulp van ploeggenoten. In tijd had hij een grote voorsprong op Defraye.

De strijd tussen Defraye en Christophe beslecht

De Belg Odiel Defraye won meerdere etappes en kreeg dus weinig punten.  De Fransman Eugène Christophe won drie etappes achter elkaar, vaak in lange solo’s waarin hij veel voorsprong had. Christophe had veel tijd voorsprong, maar had ana het einde van de Tour toch meer punten dan Defraye. Daardoor werd hij tweede, terwijl hij eigenlijk de snelste was. Defraye won met 49 punten, Christophe had 108 punten. Als de Tour op tijd was beslist, had Christophe gewonnen. Na deze Tour besloot de baas van de Tour, Henri Desgrange, om vanaf 1913 weer het tijdklassement te gebruiken.

Geen versnellingen toegestaan

In 1912 was net een versnellingssysteem,  de derailleur uitgevonden. Het merk Le Chemineau had een fiets waarmee je kon schakelen tussen tandwielen. Ideaal voor de bergen! Maar Desgrange vond dat niet sportief. Hij zei: “De renner moet zich aanpassen aan de weg, niet andersom.” Daarom waren versnellingen verboden in de Tour tot 1937. Renners moesten bij een klim vaak afstappen, hun wiel omdraaien, en dan weer verder rijden. Zo werd de derailleur dus verboden en bleef de Tour de France een beproeving zonder versnelling die met vaste tandwielen afgelegd moest worden. Ondanks vernieuwingen van merken als Le Chemineau (later het merk Hirondelle), bleef het verbod lang gelden. Pas in 1937 mochten renners eindelijk officiële derailleurs gebruiken in de Tour.

Belgische Ploegentactiek boven alles

Door de ploegentactiek van de Belgen aan Defraye wist deze vaker een hoge klassering in de etappes te bereiken. Zelfs wanneer Christophe ontsnapte en veel tijd won, bleef Defraye aan de leiding. Omdat de Fransen minder gebruik maakten van de tactiek, verloor hij de Tour terwijl hij feitelijk de sterkste was. Dat was de paradox van de Tour de France 1912. Christophe was fysiek superieur, maar werd gestraft door het systeem.

Wist je dat?

• Odiel Defraye de eerste Belg was die de Tour de France won.
• Lucien Petit-Breton, tweevoudig winnaar, moest opgeven na een botsing met een koe.
• In 1912 de renners nog op fietsen zonder versnellingen reden, vaak met vaste tandwielen.
• De gemiddelde snelheid rond de 27 km/u lag.

Tot besluit over de Tour de France in 1912

De Tour van 1912 werd een merkwaardige editie waarin het puntensysteem de doorslag gaf. Odiel Defraye schreef geschiedenis als eerste Belgische winnaar, maar niet omdat hij de snelste was. Zijn constante hoge klasseringen en de uitgekiende ploegentactiek van Alcyon leverden hem de minste punten op, terwijl Eugène Christophe in tijd eigenlijk de sterkste renner was. Het contrast tussen fysieke overmacht en strategisch voordeel maakte deze Tour uniek, maar ook controversieel. De uitkomst overtuigde organisator Henri Desgrange om het jaar erop terug te keren naar het tijdklassement, zodat de snelste man weer de winnaar zou zijn. Zo werd 1912 een keerpunt in de koersgeschiedenis, waarin de balans tussen tactiek en pure snelheid opnieuw werd gedefinieerd.