De ronde begon op 26 juni in Frankfurt en eindigde op 20 juli op de Champs-Élysées in Parijs. Er stonden de Tour de France 1980 in totaal 130 renners aan de start verdeeld over 13 ploegen, waaronder TI-Raleigh met Jan Raas en kopman Joop Zoetemelk, en een sterke Renault-formatie met Bernard Hinault.

Verloop Tour de France 1980: Zege Zoetemelk met ploeg Post

Joop Zoetemelk, bekend als eeuwige tweede had al 9 rondes er op zitten doen hij in 1980 in Frankfurt aan de start stond. Hij was al zijn eerdere tourstarts bij de eerste 10 geeindigd en zelfs 5 keer als tweede.

Begin jaren 70 had hij de pech altijd tegelijk met de Belgische topcoureur Eddy Merckx te moeten ijveren. Nu stond hij aan de start met het Franse fenomeen Bernard Hinault. Bernard Hinault was huizenhoog favoriet. Bernard Hinault startte sterk en pakte de gele trui na drie etappezeges. Maar het was de eerste week slecht weer. In de koud en regen won Bernard Hinault al de nodige tijd op de kasseien van Parijs naar Roubaix. Door zijn grote verzet en de forse inspanning in combinatie met de koude kan je achteraf wellicht zeggen dat Hinault zich daar forceerde, want na de 12e etappe viel hij in het geel uit met een peesontsteking aan zijn knie. Daardoor kwam Joop Zoetemelk in beeld die al tweede in het klassement stond. Hij weigerde de volgende etappe in het geel te starten maar mocht uiteindelijk toch het geel aantrekken. Hij gaf het geel de 10 dagen erna niet meer af tot in Parijs. De bekroning in zijn tiende tour na al die goede klasseringen in de jaren ervoor.

Of hij de Tourzege alleen te danken had aan het uitvallen van Hinault was de vraag. Hinault viel namelijk uit voor er ook maar een berg gefietst was. Zoetemelk was uitstekend in vorm en had Hinault een paar dagen voor zijn uitvallen ook al verslagen in een individuele tijdrit. En Joop Zoetemelk had een uitstekend Raleigh-ploeg achter zich. Met ploegmakkers als Raas, Knetemann, Priem, Oosterbosch, van de Velde en Lubberding was het vrij aannemelijk dat hij dat jaar een grotere kans had dan ooit.

Hinault’s pijnlijke exit in Pau

Bernard Hinault leek de Tour te gaan domineren, maar voelde plotseling scherpe pijn in zijn knie en verliet met een gebroken hart de koers in Pau. Een van zijn trainers liet later weten dat hij uren onder het douchen huilde van frustratie.

Bron: Openverse. plchin014b | BY-NC Hennie Kuiper, Raymond Martin en Joop Zoetemelk 1980

Zege Zoetemelk met ploeg Post: De Dominantie van TI Raleigh

De TI-Raleigh-ploeg van Peter Post domineerde met maar liefst elf ritoverwinningen. Vooral Jan Raas sprong eruit : Hij pakte drie etappes vóór hij in de zestiende etappe afstapte. Gerrie Knetemann, Cees Priem en Henk Lubberding wonnen elk ook een rit, en Joop Zoetemelk won twee etappes, waaronder cruciale tijdritten. Zo kroonde hij zich als eerste Nederlander tot Tourkampioen.

Even was er nog twijfel na een valpartij in de eerste alpenetappe naar Pra Loup. Meesterknecht Johan van de Velde reed omhoog met Joop Zoetemelk in zijn wiel. Door een vreemde beweging begon hij te slingeren waardoor Zoetemelk tegen zijn achterwiel aan reed en viel. Maar Zoetemelk stapte snel weer op en snelde zich naar de koplopers toe. Er bleek behalve een schaafwond niets aan de hand. Zoetemelk controleerde met zijn ploeg alle overige ritten en wist ook nog een zege tijdens een individuele tijdrit mee te pikken.

Jan Raas als sprintkanon

Jan Raas was op Nederlands kampioen en dé sprintkopman van TI–Raleigh, het team van Peter Post. In de Tour van 1980 won hij 3 sprintetappes maar moest hij echter vroegtijdig afstappen vanwege een knieblessure (na de 12e etappe). Zijn vroegtijdig uitvallen was een aderlating, maar het team bleef sterk genoeg voor Zoetemelk.

Belangrijke rol voor Gerrie Knetemann

De “Kneet” was misschien wel de belangrijkste luitenant van Zoetemelk. Hij won zelf de proloog in Frankfurt (5 km) en droeg enkele dagen de gele trui. Daarna stelde hij zich volledig in dienst van Joop. Knetemann controleerde het peloton, reed gaten dicht en hield het tempo hoog in de bergen tot waar hij kon. Zijn overwinning in de proloog gaf het team een psychologisch voordeel en hij liet zien dat Raleigh meerdere wapens had.

Aandeel van ploegleider Peter Post

Peter Post was de grote architect van de overwinning. Zijn ploeg TI–Raleigh was als een “machine”: strak georganiseerd, duidelijk in taakverdeling en met absolute discipline. Post zorgde ervoor dat iedereen zijn rol kende: Van tempomakers als Pronk en Lubberding tot knechten als Knetemann en Priem. Hij had bovendien de tactische durf om te stellen dat iedereen kon winnen, inclusief de knechten. In tegenstelling tot eerdere, meer hiërarchische ploegleiders, stimuleerde Post een systeem waarbij renners als Jan Raas en Gerrie Knetemann eerst samen aanvielen en zich gezamenlijk op winst richtten om later alsnog de rol van knecht aan te nemen als ondersteuner van Zoetemelk als  latere winnaar.

Val van Zoetemelk achter Johan van de Velde

In de Alpen, tijdens de 16e etappe naar Pra-Loup maakte Johan van der Velde bergop een onhandige stuurbeweging waardoor zijn achterwiel Joops voorwiel raakte; Zoetemelk ging onderuit, stond snel weer op en kon terugkeren bij de favorieten. De etappe werd uiteindelijk gewonnen door Jos De Schoenmaecker. Zoetemelk verloor geen tijd en boekte die dag zelfs nog16 seconden winst op de nummer 2 Hennie Kuiper.

Bron: Openverse. plchin014b | BY-NC Joop Zoetemelk met Henk Lubberding

Hoe verging het Hennie Kuiper?

Ook Hennie Kuiper reed de Tour van 1980 sterk en constant. Hij verloor in de eerste Pyreneeënritten tijd op Zoetemelk, maar hield zichzelf steeds in de top van het klassement. In de Alpen reed hij solide; hij klom niet met dezelfde soepelheid als Zoetemelk, en kon zijn regelmaat vasthouden. Uiteindelijk was Kuiper de “beste van de rest”: altijd in het spoor van Zoetemelk, zonder echt een aanval te kunnen plaatsen die de eindzege in gevaar bracht.

Kuiper was weliswaar geen ploeggenoot van Zoetemelk, maar ze stonden samen symbool voor een Nederlands succesjaar. Terwijl Zoetemelk in de sterke TI–Raleigh-ploeg van Peter Post alle steun kreeg van Raas, Knetemann en andere toppers, moest Kuiper het als kopman bij Peugeot doen met een bescheidener ploeg. Daardoor kon hij niet echt concurreren met Zoetemelk, maar hij verdedigde wel zijn eigen plaats in het klassement met veel klasse en strijdlust. Zijn 2e plaats was dus ook een beetje een “alleen tegen Raleigh”-prestatie. Kuiper eindigde de Tour uiteindelijk op de 2e plaats in het algemeen klassement, op 6 minuten en 55 seconden van Zoetemelk. Daarmee zorgde hij ervoor dat Nederland de nummers één én twee in de Tour had – een unicum dat de dominantie van het Nederlandse wielrennen in die jaren onderstreepte.

Foto Nationaal Archief: Hennie KUiper en Joop Zoetemelk worden geinterviewd

De 11 Nederlandse overwinningen van de ploeg Post.

• 1a. Frankfurt – Wiesbaden 133 km Jan Raas
• 1b. Wiesbaden – Frankfurt (TTT) 45 km TI-Raleigh
• 3. Metz – Luik 282 km Henk Lubberding
• 7a. Compiègne – Beauvais (TTT) 65 km TI-Raleigh
• 7b. Beauvais – Rouen 92 km Jan Raas
• 8. Flers – Saint-Malo 164 km Bert Oosterbosch
• 9. Saint-Malo – Nantes 205 km Jan Raas
• 10. Rochefort – Bordeaux 163 km Cees Priem
• 11. Damazan – Laplume (ITT) 51 km Joop Zoetemelk
• 12. Agen – Pau 194 km Gerrie Knetemann
• 20. Saint-Étienne – Saint-Étienne (ITT) 34 km Joop Zoetemelk